Монголбанкны удирдлага дангаар шийдвэр гаргах эрх нь хумигджээ

Чуулганы танхимаас

УИХ-ын чуулганы хуралдаанаар Төв банк /Монголбанк/-ны тухай хуульд нэмэлт, өөрчлөлт оруулах тухай хуулийн төсөл болон хамт өргөн мэдүүлсэн бусад хуулийн төслийн анхны хэлэлцүүлгийг хийв. Хуулийн төслийн талаар гишүүд асуулт асууж, хариулт авав. Үүний дараа зарчмын зөрүүтэй саналаар санал хурааж, хуулийн төслийг эцсийн хэлэлцүүлэгт бэлтгүүлэхээр байнгын хороонд шилжүүлсэн юм. 

Эл асуултад тус банкны мэргэжилтэн “Банкны зээл, хадгаламжийн хүү нь иргэд ба банкны хөрөнгөө хэрхэн удирдах, ямар хүүтэйгээр хэрхэн байршуулахаас шийдвэрээс шууд хамаарна. Энэхүү шийдвэр нь иргэд ба банкуудын улс төр, эдийн засгийн ирээдүйн төлөв байдал, мөнгөний ирээдүйн үнэ цэнэ буюу инфляцийн талаарх хүлээлтээс хамаарах тул улс төр, макро эдийн засгийн орчин тогтворгүй, ирээдүйд хэрэгжүүлэх бодлогын төлөв нь тодорхойгүй нөхцөлд уг эрсдэлийг тооцож иргэд илүү өндөр хадгаламжийн хүү шаардах, банкууд зээлийн хүүг илүү өндрөөр тогтоодог.

Иймд Төв банк эдийн засгийн орчин, үнийн түвшинг тогтвортой байлгахад чиглэсэн мөнгөнийн бодлогыг тууштай хэрэгжүүлэх замаар нь хүү буурах нэг үндсэн нөхцлийг бүрдүүлэх боломжтой. Хуулийн нэмэлт өөрчлөлтийн үр дүнд төв банкны зорилт илүү тодорхой болох, засаглал сайжрах, бие даасан байдал хуулийн хүрээнд баталгаажсанаар эдийн засгийн орчин тогтвортой байхад чиглэсэн бодлогыг бие даан явуулах боломж нэмэгдэнэ. Хоёрдугаарт, улс орнуудын туршлагаас харахад төсвийн шинжтэй үйл ажиллгаа болон бодлогын зардалтай холбоотойгоор Төв их хэмжээгээр алдагдалд орж, түүнийг нь ихэнхдээ ЗГ-аас хаадаг байна. Энэ нь эргээд Төв банкны хараат бус байдалд сөрөг нөлөөтэй байдаг тул Төв банк эдийн засгийн сайн цаг хугацаанд өөрийн хөрөнгийн нөөцөө бүрдүүлэх ёстой” гэдгийг дэлгэрэнгүй тайлбарлалаа.

Мөн энэ үеэр Монголбанкны дүрмийн сан-өөрийн хөрөнгө юугаараа ялгаатай болохыг гишүүд тодруулсан юм.

Энэ талаар: Санхүүгийн тайлан дээрх Дүрмийн сан нь Өөрийн хөрөнгийн нэг бүрэлдэхүүн хэсэг юм. Өөрийн хөрөнгөд дараах зүйлс багтдаг юм.

Нэгдүгээрт, Төв банкны алдагдал нэмэгдэх нь ЗГ-ын хүлээж болзошгүй өглөг гэж үздэг тул ЗГ-ийн өрийн тооцоонд оруулахыг хөрөнгө оруулагчид шаардаж болзошгүй. Иймд Төв банк хангалттай хэмжээний дүрмийн сан нөөцтэй байх ёстой.

Хоёрдугаарт, улс орнуудын туршлагаас харахад төсвийн шинжтэй үйл ажиллгаа болон бодлогын зардалтай холбоотойгоор Төв их хэмжээгээр алдагдалд орж, түүнийг нь ихэнхдээ ЗГ-аас хаадаг байна. Энэ нь эргээд Төв банкны хараат бус байдалд сөрөг нөлөөтэй байдаг тул Төв банк эдийн засгийн сайн цаг хугацаанд өөрийн хөрөнгийн нөөцөө бүрдүүлэх ёстой.

Төв банкны тухай хуулийн 38.1.-д дараах заалт бий. Монголбанкны пассив нь актив хөрөнгөөс хэтэрсэн тохиолдолд Засгийн газар үнэт цаас гаргах замаар уг зөрүүг нөхөх асуудлыг Улсын Их Хурал шийдвэрлэнэ. Иймд Төв банкны алдагдалтай ажилласан тохиолдолд Засгийн газар Үнэт цаас гаргаж хаахаар хуульд заасан  тул алдагдал эцсийн дүндээ татвар төлөгчид дарамт болно. Хэрэв төв банк хязгааргүй алдагдалтай байж болно гэвэл төв банк гэдэг институцийг Засгийн газраас тусад нь салгасны учир утга үгүй болно.

О.Гэрэл